Wat is een voedselbos?
Een voedselbos is aangelegd door de mens die bestaat uit verschillende lagen, zoals bomen, klimmers, struiken en bodembedekkers. Het idee is dat zo goed als alles eetbaar is in het bos voor mens en dier. Het gaat om veel verschillende soorten en lagen en is dus anders dan een boomgaard met enkele rassen. Het concept is gebaseerd op principes van de permacultuur, wat staat voor permanenten (agri)cultuur.
Hoe groot is een voedselbos?
Het is een relatief nieuwe term en door de experts wordt er ook wel gesproken over eetbare bosranden. Doordat het fenomeen voedselbos populair aan het worden is heeft ook ministerie van landbouw er hoogte van gekregen en komt er ongetwijfeld regelgeving en beleid voor met afgesproken afmetingen. Ons voedselbos is een hectare groot en bevind zich op zandgrond.
Waarom een voedselbos?
De motieven zijn voor iedereen anders, maar het meest gehoord argument is dat het goed is voor het klimaat. Gezondere bodem, meer wateropslag, geen kunstmest en pesticiden nodig, beter voor de biodiversiteit denk aan beien en vogels, c02 opslag tegen opwarming, kortere voedselketen, kringlooplandbouw en multifunctioneel bos. Daarbij kun je gewassen en soorten telen die niet in de supermarkt verkrijgbaar zijn. Wij willen graag buiten de teambuilding en fun activiteiten graag educatieve uitjes verzorgen, kookworkshops geven op onze bbq en de oogst serveren op het terras. Daarbij vinden we bomen gewoon interessant en leuk om hier mee bezig te zijn, Ook kleed het de locatie mooi aan en willen we een trouwceremonie plek hierin maken.
Waar beginnen met een voedselbos?
Er is een stuk land nodig om dit te realiseren. Vervolgens moet het de juiste bestemming hebben om dit te mogen beginnen. Als dit niet het geval is moet er een bestemmingswijziging goed gekeurd worden door de gemeente. Aangezien voedselbos nog een vrij nieuw fenomeen is, adviseer ik om eerst dus goed na te vragen of het mogelijk. Er is inmiddels een voedselbos gewas code (1940) voor agrarische grond. Hiermee kunnen boeren de reguliere EU-toeslagrechten ontvangen. Er is geen aparte vergunning nodig. Waneer ze hier niet bekend mee zijn, inspireer ze dan met de verschillende onderzoeken die ook in opdracht van ministerie van landbouw zijn gedaan. Uiteraard moeten ook je eigen wensen en doel van het voedselbos op papier hebben staan. Dan kom je aan bij het hoofdstuk observeren van het land en vervolgens kun je beginnen met de tekeningen. Wij hebben er voor gekozen om hier een expert bij te halen die de tekening op basis van onze wensen heeft getekend. Zijn eigen voedselbos was een perfect voorbeeld om te kijken hoe het kan gaan worden.
Hoe werkt een voedselbos?
Na het uitspelen van youtube en veel boeken hierover gelezen te hebben is het simpelste antwoord: "net zoals elk bos". Het verschil is dat nu alles lekker en eetbaar is. De natuur is iets bijzonders en complex waar we nog steeds niet alles van weten. Wel weten we dat in de praktijk (met beheer) een bos heel oud kan worden. Het zijn vaak meerjarige soorten die elk jaar groter worden. Er zijn verschillende eetbare lagen die geen voedingsstoffen en pesticide nodig hebben van buiten. Dit wordt door het gezonde bodemleven en omliggende planten en dieren zelf geregeld en in stand gehouden. Moestuinen en landbouwgewassen zijn vaak eenjarige, waardoor er meer beheer voor nodig is.
Welke bomen en planten in een voedselbos?
Aangezien je zelf een voedselbos kan ontwerpen en samenstellen is dat afhankelijk wat je wensen zijn. In een gewoon bos is 90% eetbaar en voedzaam. De helft hiervan is smakelijk. Bij het creëren van je eigen bos, zorg je natuurlijk dat alles lekker is. Uiteraard moet je wel rekening houden met welke (inheemse) soorten hier groeien en of deze geschikt zijn voor ons buitenklimaat. De bodem en waterstand ( zand, klei, veen) en het bodemleven is ook belangrijk of de planten en bodem het gaan doen. Er zijn boeken met alle eetbaar planten en vanuit daar kun je lezen of ze geschikt zijn. Je kunt ook naar lokale kwekerijen gaan en aangeven wat je lekker vind en advies inwinnen en deze planten. Onze plantenlijst is hieronder te lezen.
Welke producten kun je uit een voedselbos halen?
In een voedselbos kun je bessen en ander kleinfruit vinden. Hier boven groeien de fruit en notenbomen waar je voornamelijk de vrucht van oogst. Andere bomen kun je het blad, schors, sap of de bloesem van eten en er kan een klimplant ingroeien. Er zijn tal van eetbare bloemen. Zowel eenjarige als meerjarige groenten. Veel kruiden en uien. Wilde planten en paddenstoelen kunnen ook te vinden zijn.
Zijn er voedselbossen met dieren?
In de natuur leven heel veel kleine beestjes, die weer andere dieren aantrekken. Hoe ouder, groter en verschillend een voedselbos is des te meer dierenleven is er te vinden. Er zijn ook voedelbossen in de wereld of permacultuur boerderij waar samen gewerkt word met dieren. Ze houden een gewas kort en bemestten het of verwijderen bijvoorbeeld ongewenste planten. Wij hebben besloten om bij de start geen dieren in te zetten voor het beheer.
Wat kost een voedselbos?
Dit is afhankelijk van veel factoren. De stichting voedselbos heeft berekent dat het ongeveer 3 euro per vierkante meter is. Dit is inclusief plantgoed, advies en grondwerkzaamheden. Hier zit de aankoop van agrarische grond niet bij wat gemiddeld 6 euro per m2 is. Echter zitter er nog veel variabelen in die het duurder of goedkoper kunnen maken. Denk aan de leeftijd en grootte van de bomen. De soorten en hoeveelheid. Ontwerp je het zelf of besteed je het uit. Wij leggen niet alles in een keer aan en werken met een budget die we jaarlijk investeren in ons voedselbos. Zo blijft het zowel betaalbaar als beheersbaar in het begin stadium. Er zijn subsidies voor natuurverbetering, maar nog niet specifiek voor een voedselbos. Dit is per gemeente anders geregeld en de subsidie gaat vaak over inheemse soorten van bepaalde afmetingen. Wij zijn nog aan het onderzoeken of we hier gebruik van kunnen maken. De verwachting is dat die er wel gaat komen met de green deal. In het rapport in opdracht van ministerie van landbouw is te lezen dat de ambitie er is om de komende 10 jaar 1000 hectare voedselbos in Nederland te realiseren.
Welke voedselboscursussen zijn er?
Er zijn veel praktijk opleidingen / cursussen en hebben ook overlap met de permacultuur. Mijn advies is om lid te worden van de voedselbossen groep op socialmedia. Hier komen verschillende cursussen voorbij. Zowel in het binnen als buitenland. Je kunt natuurlijk ook een voedselbos bezoeken en hier al veel van leren. Als dat te kort is zijn er ook al campings met tinyhouses in een voedselbos, zodat je wat langer kan blijven en langer kan leren van de natuur. Als je alleen de theorie wilt leren zijn er veel voedselbos boeken en op youtube staan tal van leerzame video's. Ook in het engels zoeken onder "foodforestry". Tevens vind je een voedselbos van meer dan 2000 jaar oud die nog steeds leeft.
Kan er een voedselbos in mijn tuin?
Ja, dat kan alleen omdat de meeste tuinen kleiner dan een 0,5 hectare zijn wordt er dan over een tuin met de permacultuur principes gesproken of een voedselbosrand. Het zijn meerdere eetbare lagen bij elkaar en dat kan ook in een kleine tuin.
Wat is de opbrengst / verdienmodel van een voedselbos?
Er lopen nu verschillende experimenten en onderzoeken in Nederland waar de financiële baten duidelijk moeten gaan worden. In Brabant is er een groot project van 20 hectare en in Flevoland van 30 hectare. Wel zijn er bepaalde ontwikkelingen bekend, namelijk: de oogst neemt elke jaar toe en bomen kunnen veel ouder worden dan mensen, dus hopelijk heeft de volgend generatie er ook wat aan. Kortere voedselketen en beter voor lokale economie. Beleving en betrokkenheid van voedsel neemt toe en de grootste baten zijn die voor het milieu. Beter voor biodiversiteit, zelfvoorzienend, c02 opslag en risicospreiding van gewassen.
